Jazz - Từ New Orleans đến Hà Nội
Khi những âm thanh đầu tiên của jazz vang lên ở New Orleans hơn một thế kỷ trước, chẳng ai ngờ rằng nhạc jazz sẽ vượt qua những con đường lát đá của Louisiana, băng qua Đại Tây Dương và trở thành thứ ngôn ngữ chung kết nối những tâm hồn yêu nhạc khắp nơi trên thế giới. Từ các câu lạc bộ khói mờ ở Chicago, những phòng hòa nhạc lớn ở Tokyo, đến các góc phố nhỏ ở Paris hay Berlin, jazz không chỉ là âm nhạc với những giai điệu ngẫu hứng và hòa thanh phức tạp, phá cách, mà còn là biểu tượng của sự tự do trong cảm xúc mà chẳng có ngôn ngữ nào diễn tả nổi.
Jazz đã vượt xa ngoài biên giới quê hương nó, trở thành một văn hoá mang tính toàn cầu. Các lễ hội jazz lớn thường niên như Montreux Jazz Festival ở Thụy Sĩ, Melbourne Jazz Festival ở Úc hay Java Jazz Festival ở Indonesia đã trở thành những ngày hội văn hóa mang tính biểu tượng, thu hút hàng trăm nghìn người mỗi năm tới tham dự từ khắp nơi trên thế giới, minh chứng cho sức sống và khả năng ứng biến vô tận của jazz.
Ban đầu, nhạc jazz đến Việt Nam thông qua các cuộc giao lưu văn hóa trong thời kỳ thuộc địa Pháp, khi các sĩ quan và tầng lớp trí thức người Pháp mang theo âm nhạc phương Tây, trong đó có jazz, vào các thành phố lớn của Việt Nam. Tại Hà Nội thời đó, những giai điệu jazz swing được phát tại các quán bar, câu lạc bộ và trong các buổi biểu diễn ở khách sạn, thu hút một tầng lớp trí thức và nghệ sĩ Việt Nam tiếp cận. Tuy nhiên, nhạc jazz ở giai đoạn này vẫn còn khá xa lạ và mới mẻ với phần lớn công chúng Việt Nam.
Sự phát triển của nhạc jazz ở Việt Nam tiếp tục trong thời kỳ sau khi đất nước hoàn toàn giải phóng, đặc biệt là sau Đổi mới. Vào thập niên 1990, Hà Nội bắt đầu chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của các không gian văn hóa mới, nơi nhạc jazz có cơ hội phát triển. Nhiều câu lạc bộ nhạc sống như Binh Minh Jazz Club của nghệ sỹ Quyền Văn Minh, hay các lounge trong các khách sạn 5 sao lâu đời như Metropole Sofitel bắt đầu xuất hiện. Những đốm lửa đó, dù đã được thắp lên, nhưng vẫn mang tính tự phát và cục bộ. Một thời gian dài, jazz chỉ quanh quẩn trong một nhóm nhỏ những người yêu nhạc. Khán giả đại chúng, hay nói cách khác là “thị trường" cho jazz gần như không có. Khách nghe jazz quanh quẩn chỉ vài gương mặt thân quen hoặc khách du lịch ngoại quốc tới Hà Nội.
Chuyện Jazz Tại Hà Nội những năm gần đây
Nhắc đến Hà Nội là ta nghĩ tới một thành phố yên bình, tinh tế, dù có ngày càng hội nhập năng động thì vẫn luôn giữ một vẻ gì đó hơi bảo thủ và khó tính. Nhiều người cho rằng jazz tại Việt Nam chỉ dành cho một số ít người nghe hiểu, nhưng sự xuất hiện của các câu lạc bộ jazz đã chứng minh điều ngược lại. Hà Nội đã mở lòng đón nhận jazz, như một dòng chảy mới mẻ, góp phần làm giàu thêm nét văn hóa sâu sắc của thành phố này. Các khán giả không cần phải là những chuyên gia âm nhạc để yêu thích jazz; họ chỉ cần lắng nghe và cảm nhận. Đó là sức mạnh của jazz – nó không gò bó mà mở ra những cuộc đối thoại tự do và cởi mở giữa con người và âm nhạc.
Không có một thống kê cụ thể, nhưng có vẻ chu kỳ công chúng ưa chuộng jazz đang quay trở lại, không chỉ ở Hà Nội mà trên toàn thế giới trong những năm gần đây. Số lượng và sự quan tâm của khán giả, đặc biệt khán giả trẻ đối với dòng nhạc này ngày càng nhiều hơn. Những festival nhạc jazz được tổ chức có quy mô và tính chuyên nghiệp ngày càng cao, thu hút nhiều nghệ sỹ và khán giả quốc tế. Jazz dần trở thành một phần đời sống âm nhạc đô thị của Hà Nội.
Việc lui tới Câu lạc bộ Jazz vào mỗi tối cuối tuần đã trở thành một nét văn hoá mới của người dân thủ đô. Khán giả đến với jazz không còn đơn thuần để nghe nhạc, mà còn để tìm kiếm một cảm giác tự do, thoát khỏi những lo toan thường ngày. Ở Hà Nội, jazz đại diên cho một trào lưu văn hóa độc đáo và mang đầy tính kết nối, giữa truyền thống và hiện đại. Trong không gian của của các buổi trình diễn jazz, mọi người không còn là những người xa lạ; họ trở thành những người bạn chung niềm đam mê, những tâm hồn đồng điệu. Từ bạn sinh viên, nghệ sĩ, nhà văn, anh công chức, hay những du khách chỉ tình cờ ghé qua nhưng lại bị tiếng nhạc níu chân. Họ cùng ngồi lại, thưởng thức một ly cocktail, trò chuyện, và để mặc những bản nhạc jazz đưa họ qua mọi cung bậc cảm xúc.
Long Waits Jazz Club - một nét chấm phá mới trong bản đồ nghệ thuật của Hà Nội.
Giữa lòng phố cổ Hà Nội, một không gian nhỏ xinh xắn của Long Waits Jazz Club, nép mình trong con ngõ Nguyễn Quang Bích, mang trong mình hơi thở đậm đà của nhạc jazz – dòng nhạc của tự do, của hoài niệm, của sự ngẫu hứng và đam mê. Thành lập bởi nghệ sĩ saxophone Nguyễn Bảo Long cùng hai người bạn vào năm 2023, Long Waits tựa như một cánh cửa mở ra thế giới của âm nhạc, nơi những tâm hồn yêu nhạc jazz tìm thấy chính mình qua từng giai điệu.
Các khán giả đến đây không đơn thuần để nghe mà để sống cùng nhạc. Không gian của Long Waits được tạo dựng nên với sự kỳ công và tâm huyết của những người sáng lập, từ cách bố trí chỗ ngồi, ánh sáng, đến từng chi tiết nhỏ nhất đều góp phần đem lại cảm giác ấm áp, thân tình, khiến ai đến đây cũng thấy mình được chào đón, vỗ về.
Một trong những điểm đặc biệt tại Long Waits là Dự án biểu diễn 100 album jazz kinh điển - một hành trình văn hóa đong đầy cảm xúc mà Nguyễn Bảo Long dành tặng cho khán giả Hà Nội. Mỗi tuần, câu lạc bộ lại trình diễn trọn vẹn một album quan trọng trong lịch sử của jazz, từ những âm thanh dịu dàng của Louis Armstrong, Ella Fitzgerald đến những thử nghiệm phá cách free jazz của Miles Davis, Ornette Coleman hay John Coltrane. Đối với người nghệ sĩ, việc biểu diễn này không chỉ là một thử thách nghệ thuật mà còn là một hành trình để cảm nhận và trân trọng giá trị của từng nốt nhạc, từng khoảnh khắc của lịch sử nhạc jazz. Khán giả Hà Nội được hòa mình vào dòng chảy của các bản nhạc, được lắng nghe và hiểu sâu hơn về hành trình của jazz qua từng thời kỳ – một cuộc đối thoại của âm nhạc và tâm hồn, không hề có khoảng cách về không gian hay thời gian.
Dự án này không chỉ giúp nâng cao sự hiểu biết của công chúng về nhạc jazz, mà còn tạo ra không gian học hỏi và rèn luyện cho các nhạc sĩ trẻ. Nguyễn Bảo Long đã luôn tinh tế và khéo léo lựa chọn những nhạc sỹ trẻ chơi cùng các đàn anh gạo cội nhiều kinh nghiệm. Điều này mang lại những trải nghiệm và kinh nghiệm vô giá cho các người trẻ.
Nguyễn Bảo Long chia sẻ, “Chúng tôi không chơi nhạc chỉ để giải trí, mà là để sống và để hiểu từng bản nhạc như một phần của lịch sử.” Đối với anh, jazz không chỉ là một thể loại âm nhạc mà là một triết lý sống. Đó là triết lý của sự tự do, của cá tính và của tình yêu.
Kết nối qua âm nhạc, kết nối qua trái tim
Long Waits không chỉ là nơi biểu diễn nhạc jazz mà còn là cái cớ để khán giả và nghệ sĩ gặp gỡ, lắng nghe và đồng cảm. Tại đây, người nghệ sĩ không phải trình diễn chỉ để làm hài lòng khán giả; họ được khuyến khích thể hiện cá tính, để kể câu chuyện của mình. Khán giả đến với Long Waits có thể không hiểu hết về dòng nhạc này, nhưng họ cảm nhận được tâm hồn của những nghệ sĩ trên sân khấu, những người đã dành trọn trái tim và năng lượng để sống với từng khoảnh khắc âm nhạc.
Trong những tiếng kèn saxophone lúc trầm, lúc bổng, người nghe dễ dàng cảm nhận được sự tự do, sự phóng khoáng và đôi khi là nỗi cô đơn thầm lặng mà chỉ có jazz mới truyền tải trọn vẹn được. Và chính sự ngẫu hứng của jazz đã tạo nên một lối thoát, một lối đi riêng biệt, dành cho những tâm hồn muốn sống trọn vẹn với chính mình, dù chỉ trong khoảnh khắc.
Jazz, với sự tự do và sự biểu đạt cảm xúc cá nhân, đã thổi một làn gió mới vào văn hóa Hà Nội, đặc biệt trong thời đại mà văn hóa quốc tế ngày càng len lỏi sâu vào từng ngõ ngách của thành phố. Jazz giúp cho người Hà Nội, những con người đã quen với lối sống truyền thống, có một cách nhìn khác, một góc nhìn hiện đại và phóng khoáng hơn.
Nguyễn Bảo Long và những người sáng lập Long Waits đã chọn con đường đầy thử thách này không chỉ để chơi nhạc mà còn để xây dựng một cộng đồng, một không gian nơi mọi người cùng hướng đến cái đẹp của nghệ thuật. Long Waits, với những đêm jazz không chỉ là một địa điểm, mà đã trở thành một phần ký ức của Hà Nội – một nơi mà những người xa lạ có thể trở thành bạn bè, nơi mà âm nhạc là ngôn ngữ chung, kết nối mọi người từ mọi nơi, mọi nẻo đường.
Và có lẽ, không có nơi nào như Hà Nội - nơi mà một dòng nhạc từ phương xa lại tìm được chỗ đứng thật bình dị mà cũng thật đặc biệt. Với jazz, thủ đô Việt Nam trở thành một không gian hội tụ giữa những yếu tố truyền thống và hiện đại, một điểm đến mà mỗi nhịp nhạc đều chứa đựng câu chuyện riêng. Dù đến từ đâu, khách du lịch chắc chắn sẽ tìm thấy những khoảnh khắc khó quên trong các không gian jazz tại đây. Và biết đâu, một đêm nào đó, trong lòng phố cổ, du khách sẽ cảm nhận được một nốt jazz đặc biệt - một phần của Hà Nội, một phần của thế giới, và một phần của chính mình.